امروزه دانش مدیریت پروژه به عنوان یک علم نوین در دنیا
عرضه شده و لزوم شناخت و اشراف بر این علم بر هیچ شرکتی پوشیده نیست ؛ انیستیتوی
مدیریت پروژه PMI یکی از معتبر ترین مراکزی
است که با داشتن اعضای زیادی از 174 کشور دنیا در جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل
بهترین روش های مدیریتی پروژه و مستند سازی فعالیت می کند.
یکی از خدمات PMI تدوین و انتشار کتاب راهنمای کلیت دانش مدیریت پروژه است که به
اختصار PMBOK ( پم باک) نامیده می شود و محتوای آن امروزه به منزله استاندارد
مدیریت پروژه به حساب می آید و در حال حاضر نگارش پنجم آن که در سال 2012 منتشر
شده، نسخه معتبری است. این کتاب بکارگیری دانش مدیریت پروژه را به عنوان روش صحیحی
که مورد قبول است تشخیص می دهد و یک واژگان متحد را برای کلیه دست اندرکاران پروژه
در دسترس قرار می دهد و رویکردی عام برای مدیریت پروژه را معرفی می کند که قابلیت
کاربری در تمام پروژه ها و محیط ها را دارد اما یک راهنمای عملی کار نیست .
کتاب پم باک پنج گروه فرایندی را معرفی می کند که از 47
فرایند مجزا تشکیل شده است، این گروه های فرایندی بطور مشخصی با همدیگر در رابطه
بوده و به یکدیگر وابسته هستند، آنها می بایستی در هر پروژه به ترتیب خاص خود، بدون
وابستگی به نوع پروژه و یا ویژگی های خاص چرخه حیات آن پروژه انجام پذیرند.این پنج
گروه فرایندی عبارت است از فرایند آغازین، فرایند برنامه ریزی، فرایند اجرایی،
فرایند نظارتی و کنترلی وفرایند اختتامی که در هر پروژه همه این پنج گروه حداقل
یکبار انجام می گیرند.
پروژه ها از درون فرایندهای کسب و کار پدید می آیند و
مدیریت پروژه به تحلیل این سوال می پردازد که چه کارهایی توسط چه کسانی باید انجام
شود تا کسب و کار به اهداف خود نایل آید. پروژه یک تلاش موقت جهت ایجاد یک محصول،
خدمت یا نتیجه منحصر به فرد می باشد که شامل ویژگی هایی از قبیل موقتی بودن،
هدفمند بودن، منحصر بفرد بودن و محدودیت
منابع است، بنابراین مدیریت پروژه عبارت است از بکارگیری دانش، مهارت، ابزار و متد
جهت برآوردن نیازهای یک پروژه .
فاکتورهای موفقیت پروژه عناصری هستند که چنانچه نادیده
گرفته شوند و یا غلط به انجام برسند می توانند پروژه را با شکست روبرو نمایند.از
فاکتورهای مهم موفقیت پروژه می توان به حمایت مدیریت ارشد سازمان ، شرکت کردن
کاربران، مدیر پروژه با تجربه و اهداف مشخص اشاره کرد.
هر پروژه باید با سه عامل وجودی در رقابت با یکدیگر، یعنی
محتوا و محدوده، زمان و هزینه رودررو شود و وظیفه اصلی تیم پروژه این است که بین
این سه عامل محدود کننده توازن برقرار کرده و در عین حال رضایت مشتری را تامین
کند.
حوزه های دانش مدیریت پروژه شامل مدیریت یکپارچگی، مدیریت
هزینه، مدیریت ارتباطات، مدیریت محدوده و محتوا، مدیریت زمان، مدیریت کیفیت،
مدیریت منابع انسانی، مدیریت ریسک ، مدیریت تدارکات و مدیریت ذینفعان است.
مدیریت یکپارچگی به هماهنگی و یکپارچه سازی تمامی عناصر
فرایندهای مدیریت پروژه گفته می شود .
برای انجام موفقیت آمیز یک پروژه توجه به کلیه فرایندهایی
که موجب اتمام سر وقت پروژه می شود و فرایندهایی که با بودجه پروژه در ارتباط است
، ضروری است که به آنها مدیریت زمان و هزینه اطلاق می شود.
مدیریت کیفیت در یک پروژه توجه به کلیه عواملی است که رسیدن
پروژه به اهدافش را ضمانت می کند و مدیریت منابع انسانی با ایجاد هارمونی در تیم و
تقویت آن، باعث بالارفتن بازده پروژه می
شود.
یک پروژه همواره با ریسک مواجه است؛ریسک رویدادهای بالقوه
ای هستند که اگر اتفاق بیفتد بر روی پروژه، برنامه زمان بندی ، محدوده ، محتوا و
کیفیت پروژه تاثیر مثبت یا منفی خواهد گذاشت.
ریسک همواره دارای دو جنبه مثبت و منفی است که به جنبه مثبت
هر ریسک فرصت و به جنبه منفی آن تهدید گفته می شود.
به طور کلی می توان گفت که PMBOK فرایندهای
مختلف مدیریت پروژه را تشریح کرده و جایگاه هریک از آنها را در پنج گروه فرایندی
معین می کند و حوزه های ده گانه دانش مدیریت پروژه را ترسیم و تشریح می کند .
مهدی معین مدرس کارگاه مبانی دانش مدیریت پروژه