انتقال فناوری بین‌المللی یکی از روش‌های مهم دستیابی به فناوری‌های نوین خصوصا برای کشورهای در حال توسعه مانند ایران میباشد. این روش عمدتا در خصوص فناوری‌هایی که هزینه و زمان توسعه درونزای آنها بالاست و همچنین امکان انتقال آن از خارج از کشور وجود دارد، قابل پیشنهاد است. طبیعی است که در دل مفهوم انتقال فناوری، اکتساب توانمندی‌های مربوط به بهره‌برداری از فناوری نیز وجود دارد و منظور انتقال صرف تجهیزات، اطلاعاتی یا نرم‌افزارهای مربوطه نیست. هرچند که امروزه به سبب تنوع زیاد روش‌های انتقال فناوری و پیچیده شدن روش‌های همکاری شرکت‌ها با هم و از سوی دیگر توانمندی‌های نسبی کشورمان در برخی حوزه‌ها، عبارت «همکاری فناوری بین‌المللی» مناسب‌تر و گویاتر از انتقال فناوری است، زیرا پوشش دهنده انواع همکاری‌ها و تبادلات دوطرفه میباشد.
به تناسب اهمیت موضوع انتقال فناوری، مطالعه و ارزیابی آن خصوصا پیش از ورود به فرایند اجرایی همکاری با طرف خارجی و انعقاد قرارداد دارای نقش مهمی در موفقیت انتقال فناوری میباشد. لذا کریدور توسعه صادرات وتبادل فناوری، زیر نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در این خصوص 2 آیین‌نامه حمایتی جدید را به تصویب رسانده است.
اولین آیین‌نامه با عنوان حمایت از خدمات تبادل فناوری شامل خدمات مورد نیاز برای بنگاه‌های دریافت کننده فناوری (و در برخی موارد منتقل کننده فناوری) در هر یک از مراحل فرایند تبادل فناوری میباشد. (انتقال فناوری یک فرآیند است که معمولا از جستجو و شناسایی فناوری و تعیین فناوری‌های در دسترس و ارزیابی آنها آغاز می‌شود. انجام مذاکرات اولیه، انتخاب نهایی فناوری و منبع دریافت آن و سپس تنظیم قرارداد مراحل بعدی است و در مرحله آخر انجام عملیات انتقال و نهایتا تطابق و جذب فناوری، پایان بخش یک طرح انتقال فناوری است.)
حمایت‌ها، با توجه به سطح توانمندی و نوع نیاز شرکت متقاضی (با توجه به میزان پیشرفت تبادل فناوری) در دو سطح مقدماتی و جامع مطابق جدول زیر پرداخت می‌گردد:
|
سطح خدمت
|
میزان حمایت
|
سقف حمایت
|
|
مقدماتی |
70% |
۱00.000.000 ریال |
|
جامع |
50% |
300.000.000 ریال |
از طرفی با توجه به اهمیت موضوع، نیاز به آشنایی با قوانین حقوقی تجاری و همچنین تبعات حقوقی ناشی از قراردادهای انتقال فناوری خصوصا در کشورهای طرف همکاری برای شرکت‌ها اجتناب ناپذیر است. همچنین فرآیند مذاکره با طرف‌های دارنده فناوری که ممکن است موضع بالاتر را نیز در همکاری داشته باشند، دارای اهمیت ویژه در مثمر ثمر بودن مذاکرات است و لذا نیازمند استفاده از متخصصین مربوطه میباشد. آموزش و ارایه چنین خدماتی از مسیر مشاوره توسط خبرگان هر حوزه برای بنگاه‌های اقتصادی لازم و ضروری بنظر می‌رسد. همچنین در مواردی که طرف ایرانی دارنده و ارائه دهنده فناوری است نیز حمایت‌های این آیین نامه می‌تواند به لحاظ کردن منافع وی در قراردادهای انتقال فناوری کمک نماید. در همین راستا، آیین‌نامه دیگری حمایت از مشاوره قراردادهای انتقال فناوری به تصویب کریدور صادرات رسیده است که مباحث زیر را مورد حمایت قرار می‌دهد:
- قوانین مرتبط با انتقال فناوری؛
- بحث و مشاوره پیرامون قراردادها و معاهدات انتقال فناوری و واگذاری دانش فنی؛
- تدوین، تهیه و ویرایش پیشنویس قراردادهای مرتبط با موضوع انتقال فناوری؛
- مشاوره پیرامون دعاوی حقوقی ایجاد شده پیرامون مباحث انتقال فناوری؛
- ارائه راهکار به منظور حل اختلافات توافقات انتقال فناوری؛
- موارد مربوط به فرآیند مذاکره شامل تعیین اهداف مذاکره، فهم درست از طرف مقابل، نحوه گرفتن امتیازات مورد نظر، تعیین کف مذاکره و نقطه ترک مذاکره
میزان حمایت کریدور از برگزاری جلسات مشاوره قراردادهای انتقال فناوری به یکی از صورت های زیر است:
|
سطح خدمت
|
میزان حمایت
|
سقف ارائه خدمت
|
سقف حمایت
|
|
مقدماتی |
100% |
تا سقف 20 ساعت |
30.000.000 ریال |
|
کامل |
50% |
تا سقف 40 ساعت و یا یک مورد ارجاع از ابتدا تا انتها (per case) |
100.000.000 ریال |