مالکیت فکری اصطلاحی جامع در خصوص حقوق قانونی مربوط به
اختراعات، اطلاعات سری، تولیدات هنری و برند است و به شکل گواهی ثبت اختراع،
اختراعات کوچک، طراحی صنعتی، علایم تجاری، حق نشر و راز تجاری در جهان وجود دارد.
تقریبا در تمام کشورها قوانین مالکیت فکری تصویب شده، اما
قانونی به عنوان پتنت جهانی وجود ندارد و قوانین مالکیت فکری داخلی است و فراتر از
مرزهای یک کشور و منطقه گسترده نمی شود.
سیستم ثبت اختراع بستری برای تجاری سازی یک ایده و فناوری
است و به عنوان ابزار تجاری مورد استفاده قرار می گیرد.
دلایل روی آوردن به مالکیت فکری به میزان زیادی به صاحب
اختراع، حوزه صنعتی که صاحب اختراع در آن فعال است و اهداف و راهبردهای صاحب
اختراع بستگی دارد.
محافظت از یک مزیت رقابتی، کسب درآمد از واگذاری لیسانس به
شرکتهای رقیب، دسترسی به کانالها و یا منابع رقبا، پیشگیری از تشکیل دعاوی نقص
پتنت، استفاده به عنوان یک اهرم در مذاکرات با شرکاء و جلوگیری از پتنت کردن یک
فناوری توسط دیگران از مهمترین دلایل رغبت به مالکیت فکری است.
در ادامه به تشریح دلایل رغبت افراد و شرکتها به مالکیت فکری
خواهیم پرداخت:
××دسترسی به کانالها و یا منابع رقبا :
در برخی شرایط ممکن است یک شرکت به تنهایی قادر نباشد به
طور کامل، خواسته بازار را با محصول خود
تامین کند. بر اساس این راهبرد، یک شرکت می تواند پتنت را به رقبای خود به
صورت لیسانس واگذار کند و در عوض به شبکه تولید و توزیع آنها دسترسی پیدا کند.
واگذاری لیسانس به رقیب می تواند باعث کسب درآمد اضافی از
سهم آن رقیب در بازار شود و همچنین این راهبرد می تواند باعث افزایش رضایت بازار و
مشتریان و ایجاد یک استاندارد برای یک فناوری شود.
××پیشگیری از دعاوی نقص پتنت:
هزینه متوسط دادگاههای پتنت میلیونها دلار است و به دلیل
این هزینه های گزاف تنها شرکت های بزرگ هستند که می توانند شرکتهای کوچکتر را با
شروع یک دادگاه نقص پتنت شکار کنند. شرکت های کوچکتر می توانند با تشکیل یک سبد
پتنتی که ممکن است از طرف شرکتهای بزرگ مورد نقص قرار گیرد از خود در برابر تشکیل
عاوی حقوقی توسط شرکت های بزرگتر محافظت کنند.
××ترغیب به استفاده یا سرمایه گذاری بر روی اختراع:
کمپانی های بزرگتر معمولا تنها به دلیل در اختیار داشتن
بخشی از فناوری مورد نیاز خود که در قالب مالکیت فکری تحت مالکیت شرکت های کوچکتر
است آنها را خریداری می کنند.
شرکت های بزرگ می توانند تلاش و هوش شرکتهای نوپا را دو
برابر کنند، ولی بدون بدست آوردن حقوق اختراع این شرکتها نمی توانند از آن استفاده
کنند و در بسیاری از موقعیتها بدست آوردن حقوق مالکیت فکری به معنای خرید کل شرکت
نوپا است و به این دلیل انگیزه برای سرمایه گذاری ایجاد می شود.
××جلوگیری از پتنت کردن یک فناوری توسط سایرین:
پتنت کردن یک فناوری باعث جلوگیری از ثبت آن توسط دیگران می
شود، هرچند که معمولا این موضوع تنها دلیل ثبت اختراع نیست و راه های ارزانتری
مانند انتشار مقاله برای بازداشتن افراد از ثبت اختراع وجوددارد، اما شرکت های بزرگ معمولا از ابزار مالکیت فکری به عنوان
راهبرد مکمل استفاده می کنند.
××استفاده از اختراع به عنوان ابزار تبلیغاتی و افزایش
اعتبار:
عبارت « پتنت شده» این موضوع را به مشتریان القا می کند که
این محصول یکتا است و از راه دیگری قابل دسترسی نیست و ازسوی دیگر می تواند برای
شرکتها جنبه پرستیژ داشته باشد.
××استفاده به عنوان اهرم قدرت در مذاکرات :
زمانیکه یک شرکت نوپا و یک شرکت بزرگ وارد یک موافقت نامه
مشارکت در توسعه می شوند، این قرارداد بر اساس به اشتراک گذاشتن فناوری هایی که دو
شرکت صاحب آن بوده و تا قبل از قرارداد یکدیگر را از آن محروم می کردند، شکل می
گیرد و اگر فناوری هریک از شرکتها تحت عنوان پتنت در حال محافظت باشد نیاز است که
در قالب لیسانس حق استفاده از آن به شرکا اعطا شود. با فایل کردن یک درخواست اختراع
قبل از آغاز یک قرار داد مشارکتی شرکتهای نوپا می توانند از آن به عنوان یک برگ
برنده در مذاکرات استفاده کنند.
××محافظت از یک مزیت رقابتی:
ثبت پتنت می تواند مانند یک حصار محافظ به دور هسته اصلی
فناوری یک شرکت باشد و یک محصول عادی را به یک محصول برتر تبدیل کند و با کاهش
هزینه های تولید، سود حاصل از فروش محصول را افزایش دهد .
××کسب درآمد از واگذاری لیسانس به شرکتهای غیر رقیب:
یک فناوری خاص که توسط یک شرکت تولید شده است ممکن است برای
تولیدات سایر شرکت ها در سایر بازارها یا صنایع نیز مفید باشد. بر اساس این راهبرد
این شرکت می تواند با هدف کسب درآمد بیشتر بدون وجود اثر سوء بروی وضعیت رقبای خود،
مالکیت فکری خود را به صورت لیسانس به سایرین واگذار کند.
امیر حسین برنایی –کارگزار کریدور خدمات فناوری