ایستگاه اخذ مجوزها و استانداردها یکی از ۱۶ ایستگاه ساختار موسسه خدمات فناوری تا بازار است که به منظور تسهیل روند تجاریسازی پیشبینی شده است. شرکت ایمن نوآوران نانو بهعنوان یک شرکت دانشبنیان فعال در بخش مجوز و استاندارد، کارگزاری این ایستگاه را با ارائه خدمات به فناوران و شرکتهای دانشبنیان برعهده دارد. مطلب زیر مصاحبهای است که به منظور آشنایی با موضوعات مرتبط با مجوز و استاندارد در فناوری نانو، با آقای مهندس علی عباسی مدیر عامل و نایب رییس هیات مدیره این شرکت به انجام رسیده است.
ایشان دانشآموخته مقطع کارشناسی رشته زراعت و اصلاح نباتات از دانشگاه تهران و رشته اصلاح نباتات در مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه صنعتی اصفهان هستند.
۱-آقای مهندس عباسی برای شروع مصاحبه، لطفا شرحی از شکل گیری و فعالیت های شرکت ایمن نوآوران نانو ارائه بفرمایید.
شرکت ایمن نوآوران نانو در سال ۱۳۸۷ توسط هیات موسسی که غالبا از اساتید دانشگاه تهران تشکیل شده بود؛ تاسیس شد و از بدو تاسیس در این سال اقدامات خود را برای ایجاد زیرساختهای مورد نیاز برای فعالیت و برنامهریزی جهت هدفگذاریهای لازم آغاز نمود که یکی از این هدفگذاریهای عمده که از آغاز توجه بیشتری به آن میشد ایجاد آزمایشگاه مرجع ایمنی با همکاری ستاد نانو بود. به هرحال به تدریج رویکردها و فعالیتهای تخصصی شرکت به بحث مجوزها و استانداردها کشیده شد. ضرورت این مرحله از فعالیت ایجاب میکرد که ما با سازمانها و مراکز صلاحیت دار در بخش استاندارد و صدور مجوز و تاییدیه ارتباط موثری برقرار کنیم. از جمله این مراکز و سازمانها میتوان به سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، وزارت جهادکشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست اشاره نمود که با توجه به توسعه فعالیت و طبیعت کار ارتباطات خوبی با این نهادها برقرار شد.
با توجه به مقتضیات کار حوزه اخذ مجوز و استاندارد بهویژه در فناوری نانو ضروری بودکه ماعلاوه بر ایجاد ارتباط مطلوب با نهادها و سازمانهای تاثیرگذار این حوزه، با مراکز پژوهشی و اساتید دانشگاهی در تعامل و همکاری باشیم. لذا از آغاز تاسیس شرکت و شروع فعالیت در این حوزه ما همواره با متخصصان این زمینه در بخشهای دانشگاهی در ارتباط بودهایم. بهعنوان مثال هماکنون در بخش سمشناسی با اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران در حال تعامل هستیم و از همکاری آنها بهره میبریم. در بخش نانوبیوتکنولوژی ارتباط خوبی با اساتید مرکز پژوهشیهای فناوریهای نوین در مهندسی علوم زیستی دانشگاه تهران داریم. در بخش آزمایشگاهی نیز از امکان استفاده از ساختارهای آزمایشگاهی دانشگاه تهران بهره میبریم.
اما در بخش خدمات قابل ارائه توسط این شرکت، در بسته خدمات اخذ مجوز و استاندارد داخلی، با توجه به تعاملات موثر و تجاربی که طی همکاری با نهادهایی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و جهادکشاورزی بهوجود آمده است ما از توانایی لازم برای اخذ مجوزها و تاییدیههای مورد نیاز در حوزه این دو نهاد، برخوردار هستیم. در بخش مربوط به مجوزهای بهداشتی و استاندارد داخلی با توجه به مشارکت و همکاری نزدیک ما با وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و نیز سازمان استاندارد، توانمندی موثرتری برای اخذ مجوزها و استانداردهای مورد نظر این دو ارگان داشتهایم.
در بسته خدماتی اخذ استانداردهای خارجی و بینالمللی نیز میتوانیم به نمایندگی از متقاضیان (فناوران و شرکتهای دانشبنیان) نسبت اخذ استانداردGMP، استانداردهایISO، گواهیهای انطباق محصول و گروهی از استانداردهای بینالمللی که با حروف اختصاری و عدد مشخص میشوند؛ اقدام نموده و پیگیریهای لازم را تا مرحله اخذ گواهی به انجام برسانیم.
۲- موقعیت ایران در بحث صدور مجوز و استاندارد در حوزه فناوری نانو در مقایسه با سایر کشور بهخصوص کشورهای توسعهیافته و صنعتی چگونه است و در این زمینه چه مقایسهای میتوان انجام داد؟
واقعیت این است که این کشورها، درحد انتظاری که میرود استانداردهای مشخصی طراحی نکردهاند. لذا میتوان گفت ما در این زمینه همگام با سایر کشور پیش رفتهایم. البته لازم است که به این نکته اشاره شود که کشورهای صنعتی در فناوری نانو بیشتر به کاربردی کردن آن در صنعت گرایش دارند و دیدگاه آنها بیشتر دید ابزاری به این فناوری است به عبارت بهتر این کشورها به فناوری نانو بهعنوان ابزاری برای پیشرفت در موضوعات صنعتی نگاه میکنند لذا بیشتر در زمینه کاربردهای صنعتی این فناوری فعالیت میکنند که در این حوزه بحث استاندارد یا ایمنی کمتر مطرح است. البته در کنار این کشورهایی نیز نظیر فرانسه وجود دارند که در بخش محصولات عمومی نیز فعالند بهویژه در محصولات بهداشتی و آرایشی که البته در مشخصات معرفیشده برای محصولات اذعان به این موضوع نمیکنند.
۳- آیا شرکت ایمن نوآوران نانو در تدوین استانداردها و دستورالعملهای ایمنی در حوزه فناوری نانو همکاری یا مشارکتی دارد؟
ما در بخش تدوین استاندارد همکاری نزدیکی با کمیته استانداردسازی ستاد توسعه فناوری نانو داشتهایم. هماکنون نیز این تعاملات در حال افزایش است. در همین راستا قصد داریم با تهیه پیشنویس یکی از استانداردهای مرتبط با فناوری نانو و ارائه آن به کمیته استانداردسازی مشارکت بیشتری در تدوین استانداردهای این حوزه داشته باشیم.
۴- چه تفاوت یا مشابهتی میان مصادیق ارزیابیها و بررسیهای انجام شده در اخذ استاندارد از سازمان استاندارد و دریافت تاییدیه از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی وجود دارد و اصولا این ارگانها چه موضوعاتی را در ارزیابیهای خود از محصولات مورد توجه قرار میدهند و چه مواردی را گواهی میکنند؟
استاندارد به نوعی گواهی انطباق محصول است و ارتباطی به ایمنی محصول ندارد. هر چند برای بحث ایمنی در فناوری نانو یک آیینکار سلامت و ایمنی محیط کار تدوین شده است که به نوعی در آن بحث ایمنی مطرح میشود. بررسی ابعاد ایمنی محصولات نانویی موضوعی است که به کمیته غذا و داروی وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی مربوط میشود. علیرغم همه این موارد باید گفت که همپوشانی در حوزه استاندارد و ایمنی در مواردی اجتنابناپذیر است.
بهعنوان مثال تشخیص سمیت یا عدم سمیت یک محصول به حوزه کاری وزارت بهداشت و درمان مربوط میشود و تشخیص اینکه سمیت ویا عدم سمیت محصول از طریق چه آزمونها یا روشهایی بررسی شود؛ در حوزه استاندارد قرار میگیرد.
۵- فعالیتهای ایران را در زمینه تدوین استانداردهای مربوط به فناوری نانو چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا ایران در بحث مربوط به استانداردسازی در ابعاد بینالمللی نیز فعالیت دارد؟
از سال گذشته تاکنون ۴ استاندارد تدوین شدهاست و این درحالی است که تا پیش از این و تا قبل از سال ۱۳۸۹ در عمل۲استاندارد و روش، تهیه و تدوین گردیده بود. هماکنون نیز استانداردی تحت عنوان متدولوژی تقسیمبندی نانومواد با موضوع کلاسهبندی، تقسیمبندی و تعاریف، برای ارائه بینالمللی در حال تدوین است. میتوان گفت ایران در تدوین استانداردهای این حوزه از فناوری، روند در حال گسترشی را طی میکند.
ایران نقش موثری در بحث استانداردسازی و تدوین تعاریف آن در حوزههای بینالمللی دارد به نحوی که هماکنون ایران در هیات مرکزی استاندارد بینالمللی فناوری نانو عضویت دارد. به هرحال باید گفت حوزه فناوری نانو بسیار جدید است حتی در کشورهای پیشرفته در مجموع استانداردها و الزامات خاصی تعریف نشده است لذا میتوان گفت در این بخش ایران همگام با سایر کشورها در حال پیشرفت میباشد.
۶- چه پیشرفتهایی در سال جاری از حیث صدور مجوز برای محصولات مبتنی بر فناوری نانو، بهویژه در بخش مجوزهای بهداشتی مشاهده میشود؟
قبل از پاسخ به این پرسش، لازم است نکاتی در مورد موسسه یا کریدور خدمات فناوری تا بازار بیان کنم. به نظر من کریدور نسبت به سالهای گذشته، ساختار سازمانیافتهتر و منسجمتری به خود گرفته است. برنامهریزیهای دقیقتر و پیگیریهای موثرتری در حال تنظیم و انجام است. از نظر پیگیری و برگزاری جلسه با سازمانهای مختلف خوب عمل میشود. البته نقاط ضعف بهصورت طبیعی وجود دارد چون به هر حال مجموعه و موضوع فعالیت آن جدید است.
نویدی که میشود داد این است که طی روزهای گذشته اولین مجوزهایبهداشتی برای ۷ محصول مبتنی بر فناوری نانو صادر شده است. این محصولات متعلق به دو شرکت کیتوتک و شرکت نانونصب پارس هستند. البته اعتبار زمانی این مجوزها ۳ ماهه و موقتاست که طبق روال طبیعی بعد از مدتی دائمی میشود. صدور این مجوزها نشاندهنده یک پیشرفت در امر مجوزهای بهداشتی برای محصولات نانویی است. که نتیجه اهتمام خاص و رویکرد مناسب در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و جلسات مشترکی است که جهت پیگیری صدور مجوزها میان موسسه خدمات فناوری تا بازار و وزارت بهداشت برگزار میشود.